Hình ảnh được tờ Diplomat sử dụng minh họa cho bài viết
Mặc dù Biển Đông từ lâu đã được xem là một điểm nóng của các quốc gia đặc biệt là Việt Nam và Philippines nhưng nguồn gốc của những rắc rối hiện nay thực chất bắt nguồn từ Trung Quốc sau năm 2008 – thời điểm quốc gia này trở thành một cường quốc quyết đoán và ngày càng hung bạo hơn trong khu vực.
Trước 2008, Trung Quốc vẫn duy trì một chính sách xem trọng hòa giải và không khiêu khích với các nước láng giềng Đông Nam Á nhỏ hơn. Lãnh đạo Trung Quốc cũng đưa ra những chính sách tránh tình trạng xảy ra chiến tranh với các nước láng giềng như một động thái củng cố các mối quan hệ thương mại và thúc đẩy đầu tư. Bằng cách thể hiện đó, một Trung Quốc hùng mạnh có thể xoa dịu những lo ngại từ các nước láng giềng yếu thế hơn. Chính quyền Trung Quốc cũng đã “đánh bóng” bản thân bằng lý tưởng “trỗi dậy hòa bình” đi kèm với các đảm bảo cho thế giới rằng không có gì phải lo sợ trước sự hùng mạnh đang lớn dần của Trung Quốc. Tuy nhiên, lý tưởng ngoại giao không đối đầu trong khu vực này đã bắt đầu xói mòn từ năm 2008, mở đường cho một Trung Quốc hiếu chiến và hung hăng hơn, tích cực “dọa nạt” các nước láng giềng bằng các hoạt động chiến tranh về kinh tế, các sự cố và những cuộc xâm chiếm trên biển.
Chính sự “tái lập trình” cả về mặt kinh tế lẫn quân sự của các lãnh đạo Trung Quốc đã cho thấy một sự tự tin ở Chính quyền Trung Quốc rằng, đã đến thời điểm Trung Quốc bành trướng sức mạnh trước các nước nhỏ hơn. Phát biểu nổi tiếng của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì với các đối tác Đông Nam Á vào năm 2010 rằng “Trung Quốc là một nước lớn và các nước khác là những nước nhỏ, điều đó là sự thật” cũng đã phần nào lộ ra ý định của nhà cầm quyền Trung Quốc: loại bỏ những điều “vụn vặt” và sẵn sàng nghênh chiến.
Trung Quốc có những cuộc tấn công khiêu khích bằng hải quân và không quân trên các khu vực tranh chấp để kiểm tra các vùng biển và thử nghiệm cách thức ứng phó của mỗi quốc gia. Chứng tỏ một mô hình đáng lo ngại đã xuất hiện. Và việc có được bãi cạn Scarborough đã “khuyến khích” cho Trung Quốc tiếp tục mô hình này.
Một trong những mô hình Trung Quốc đang thử nghiệm là “chiến lược cải bắp” (lớp ngoài bảo vệ lớp trong), điều vô số tàu dân sự với sự bảo vệ của các tàu quân sự tới vùng biển đã được Việt Nam và Nhật Bản tuyên bố chủ quyền và “ở lì” tại đó mặc cho bị phản đối dữ dội. Thái độ hung hăng bảo vệ giàn khoan HD 981, đưa hơn 80 tàu (có cả tàu quân sự) tấn công tàu cảnh sát biển Việt Nam bằng vòi rồng, coi thường các cuộc tuần hành phản đối của Việt Nam cũng như phớt lờ ý kiến của các quốc gia trên thế giới… là ví dụ rõ nhất cho chiến lược này của Trung Quốc.
Giàn khoan HD 981 được hơn 80 tàu và hạng chục trực thăng bảo vệ, "lì lợm" ở vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam
Tính tới thời điểm hiện tại, Trung Quốc cảm thấy thiếu tự tin trong trò chơi thiết lập quyền thống trị là với vùng nhận dạng phòng không ADIZ tại biển Hoa Đông. Máy bay quân sự của Mỹ và Nhật Bản đã phớt lờ các ranh giới trên bầu trời của Trung Quốc và thường xuyên tiến vào khu vực này mà không bị trừng phạt. Thay vì tiếp tục với kịch bản “nói đi đôi với làm” về khu vực cách ly của họ trước đây, Bắc Kinh lại lặng lẽ rút lui và ngừng tuyên bố Nhật Bản và Mỹ đã “vi phạm”. Bài học rút ra thật rõ ràng: Trung Quốc chỉ phục tùng trước các lực lượng mạnh hơn hoặc ngang bằng.
Mục tiêu của Bắc Kinh trong việc thúc đẩy một “môi trường láng giềng hòa hợp, an toàn và thịnh vượng” hiện đang bị đe dọa bởi chính họ – người hàng xóm ác độc đang dần lộ nguyên hình, lợi dụng mọi lợi thế sức mạnh không cân xứng với các nước yếu để uy hiếp. Thái độ ngang ngược này của Trung Quốc là động lực khiến toàn bộ khu vực Đông Á càng xích lại gần nhau hơn để tạo thành một khối cũng như tạo sự cân bằng quyền lực mới để kìm hãm những tham vọng của Trung Quốc.
Trong bối cảnh châu Á như hiện nay, khu vực này cần có một đáp trả mạnh mẽ ngang bằng với Trung Quốc để chống lại các hoạt động của quốc gia này nếu muốn Châu Á – Thái Bình Dương ổn định hơn.
Đăng nhận xét